Hıdırellez 2024 Tarihi
Hıdırellez tarihi 2024 için geri sayım başladı. Baharın müjdecisi olarak her yıl coşkuyla kutlanan Hıdırellez, Türk dünyasında ve Balkanlar’da köklü bir geleneğe sahip. Nisan ayının sonlarına yaklaşırken, Hıdırellez’in tarihine dair araştırmalar da hız kazanıyor. Peki, Hıdırellez ne zaman kutlanıyor? İşte detaylar.
Hıdırellez Ne Zaman 2024?
Hıdırellez, miladi takvime göre 6 Mayıs tarihinde kutlanmaktadır. Ancak, bu tarih eski Rumi takvim ya da Jülyen takvimine göre 23 Nisan’a denk gelmektedir. 6 Mayıs’tan başlayarak 7 Kasım’a kadar süren dönem “Hızır Günleri” olarak adlandırılır ve bu süre yaz mevsimini simgeler. 8 Kasım’dan 5 Mayıs’a kadar olan süre ise “Kasım Günleri” olarak adlandırılarak kış mevsimini temsil eder. Bu nedenle, 5 Mayıs gecesi kış mevsiminin sona erip yaz günlerinin geldiği anlamına gelir. Türkiye’de Hıdrellez Bayramı, 5 Mayıs’ı 6 Mayıs’a bağlayan gece büyük bir coşkuyla kutlanır.
Hıdırellez Ritüelleri ve Gelenekleri
Hıdırellez günü, halkın huzura kavuşmak ve dileklerde bulunmak için çeşitli ritüeller gerçekleştirdiği bir zaman dilimidir. Anadolu’nun birçok yerinde, insanlar gün doğmadan önce beyaz elbiseler giyerek doğanın uyanışını kutlamak için yeşil ve su kenarlarına giderler. Kutlamalar genellikle yeşillik ve ağaçlık alanlarda, su kenarlarında ya da bir türbe etrafında yapılmaktadır. Bu tür alanlara halk arasında “Hıdırlık” denmektedir.
- Hızır’ın gezdiğine inanılan yeşil alanlarda dolaşarak çiçek toplanır.
- Bahara özel olarak kesilen ilk kuzunun etinin yenilmesi gelenektir.
- Toplanan çiçeklerin kaynatılarak içilmesi, hastalıklara şifa vereceğine ve su ile kırk gün yıkanan kişinin gençleşeceğine inanılır.
- “Hızır Hakkı” için kuzu kesmek, Hızır geleneğinin yaygın olduğu her bölgede görülen bir âdettir.
Diyarbakır’da, bu dönemde “Ciğaret” adı verilen ayrı bir tören yapılır. Baharın taze kuzusunu yemek, bedenin sağlık ve canlılık kazanacağına dair bir inançtır.
Hızır’ın bereketiyle dolup taşan şeylerin arifesi olarak, Hıdrellez günü öncesinde yiyecek kapları, ambarlar ve para keseleri açık bırakılır. Ev, bağ veya bahçe isteyenler, istediklerinin küçük bir modelini yaparak bu modelleri evlerinde bulundururlar. Altın ve benzeri ziynet eşyası isteyenler ise ağaç yapraklarını boyunlarına veya kollarına takarak, dileklerine ulaşacaklarına inanırlar.
Hıdırellez Günü’nde yapılan duaların kabul olması için, Anadolu’nun bazı yerlerinde sadaka verme, oruç tutma ve kurban kesme adetleri de bulunmaktadır. Kurbanlar ve adaklar, “Hızır Hakkı” için yapılmalı; çünkü tüm bu hazırlıklar Hızır’a rastlamak amacı taşır.
Hızır Sopası
Bazı bölgelerde, hastalıklara ve ağrılara şifa olduğu düşünülen Hızır Sopası geleneği de bulunmaktadır. Bu sopa, ağrı veya sızı olan yerlere vurulduğunda, o bölgelerdeki ağrıların geçeceğine inanılmaktadır.
Baht Açma Törenleri
Hıdırellez’de en yaygın uygulamalardan biri olan baht açma törenleri, talih ve kısmet açtırmak isteyen genç kız ve kadınlar arasında popülerdir. Katılımcılar, yüzük, küpe gibi eşyalarını çömleğe atar ve çömleğin üzerine su eklenerek ağzı kapatılır. Bu çömlek bir gece boyunca bir gül ağacının dibinde bekletilir. Ertesi gün, kadınlar bir araya gelerek çömleği açar ve maniler eşliğinde eşyalarını çıkarmaya başlarlar. Bu gelenek, İstanbul ve çevresinde “baht açma”, Denizli ve çevresinde “bahtiyar”, Yörük ve Türkmenlerde “mantıfar”, Balıkesir ve çevresinde “dağara yüzük atma”, Edirne ve çevresinde “niyet çıkarma”, Erzurum’da ise “mani çekme” adıyla anılmaktadır.
Yoğurt Mayalama Geleneği
Kütahya’nın Tavşanlı ilçesine bağlı Yörük köylerinde, Hıdırellez ve onu takip eden iki gün boyunca doğadaki bitkilerin üzerinden toplanan çiy tanelerinden bir yıllık yoğurt mayası elde edilmektedir. Trabzon’un Şalpazarı İlçesi’nde ise maya katılmadan yoğurt yapılır. Mayalama sıcaklığındaki sütün içine besmele ile bir tahta kaşık konulduğunda, bu şekilde elde edilen maya bir yıl boyunca kullanılmakta ve gelecek yıl tekrar değiştirilerek yenilenmektedir.
