Kökeni Eski Tarihlere Dayanan Hıdırellez Bayramı
Hıdırellez Bayramı’nın kutlama tarihi için 2024 yılına dair heyecan dolu bir bekleyiş başladı. Kışın sona ermesi ve baharın gelişini simgeleyen bu özel gün, huzura kavuşmak ve çeşitli dileklerde bulunmak amacıyla coşkuyla kutlanır. Hıdırellez ritüeli, merak edilen ve araştırılan bir konu olmaya devam etmektedir. Ruz-ı Hızır (Hızır günü) olarak bilinen Hıdırellez, aynı zamanda bahar bayramı olarak da tanımlanmaktadır. Hıdırellez, 2010 yılında UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Miraslar Listesi’ne alınması için başlatılan çalışmalar sonucunda, 2017 yılında bu listeye dahil edilmiştir. İşte 2024 Hıdırellez Bayramı’nın kutlama tarihi ve gelenekleri hakkında detaylar…
Hıdırellez 2024 Ne Zaman, Hangi Tarihte?
Gregoryen takvimi (Miladi takvim) itibarıyla Hıdırellez, 6 Mayıs’ta kutlanmaktadır. Eski Rumi takvim olarak adlandırılan Jülyen takviminde ise bu tarih, 23 Nisan’a denk gelmektedir. 6 Mayıs’tan başlayıp 7 Kasım’a kadar süren dönem, Hızır Günleri olarak adlandırılırken; 8 Kasım’dan 5 Mayıs’a kadar olan süre ise Kasım Günleri olarak bilinir. Bu nedenle 5 Mayıs gecesi, kış mevsiminin sona erip sıcak yaz günlerinin başladığını simgeler. Türkiye’de Hıdırellez Bayramı, 5 Mayıs’ı 6 Mayıs’a bağlayan gece kutlanmaktadır. Hıristiyanlar da bu günü, baharın ve doğanın uyanışının ilk günü olarak kabul etmektedir; Rum Ortodoksları bu günü Aya Yorgi, Katolikler ise “Aziz George” günü olarak kutlamaktadırlar. Her yıl 6 Mayıs’ta ülkenin dört bir yanında çeşitli etkinliklerle geleneksel bayram olarak coşkuyla kutlanan Hıdırellez; 2024 yılında 5 Mayıs Pazar akşamı başlayacak ve 6 Mayıs Pazartesi günü ikindi saatine kadar devam edecektir.
Hıdırellez Nedir, Neden Kutlanır?
Hıdırellez; Orta Asya, Ortadoğu, Anadolu ve Balkanlar’da kutlanan köklü bir mevsimlik bayramdır. Ruz-ı Hızır (Hızır günü) olarak anılan bu özel günde, darda kalanların yardımcısı olduğuna inanılan Hızır ile denizlerin hâkimi olarak kabul edilen İlyas’ın yeryüzünde buluştukları düşünülmektedir. “Hıdırellez” kelimesi, Hızır ve İlyas isimlerinin bir araya gelmesiyle türetilmiştir. Anadolu, Kırım, Azerbaycan ve Orta Doğu ile Balkan ülkelerinde “bayram” olarak kutlanan bu gelenekte, geçmişten günümüze gül fidanına dilek bağlamak ve ateşten atlamak gibi çeşitli ritüeller gerçekleştirilmektedir.
Hıdırellez Ritüelleri Nedir, Nasıl Yapılır? (Gül Ritüeli)
Hıdrellez’de baht açma törenleri oldukça yaygın olarak uygulanmaktadır. Talih ve kısmet açtırmak isteyen genç kız ve kadınlardan, yüzük, küpe gibi değerli eşyalarını çömleğe atmaları istenir. Çömleğin üzerine su eklenerek ağzı kapatılır ve bu kapalı çömlek, bir gece boyunca bir gül ağacının dibinde bekletilir. Ertesi gün bir araya gelen kadınlar, çömleği ortaya koyarak maniler eşliğinde eşyaları çıkarmaya başlarlar. Bu törene İstanbul ve çevresinde “baht açma”, Denizli ve çevresinde “bahtiyar”, Yörük ve Türkmenlerde “mantıfar”, Balıkesir ve çevresinde “dağara yüzük atma”, Edirne ve çevresinde “niyet çıkarma”, Erzurum’da ise “mani çekme” adı verilmektedir.
Yoğurt Mayalama Geleneği
Kütahya’nın Tavşanlı ilçesine bağlı Yörük köylerinde, bir yıllık yoğurt mayası Hıdırellez ve bu günü takip eden iki gün boyunca, sabah ezanı ile tan ağarması arasındaki sürede doğadaki bitkilerin üzerinden toplanan çiy tanelerinden sağlanır. Trabzon-Şalpazarı İlçesi’nde ise maya katılmadan yoğurt yapılır. Mayalama sıcaklığındaki sütün içine besmeleyle bir tahta kaşık konur ve bu şekilde elde edilen maya bir yıl boyunca kullanılır, gelecek yıl tekrar değiştirilir.
